مقبرةالشعرا

◀️مقبرةالشعرا (آرامگاه شاعران، گورستان سرخاب) یکی از گورستان‌های تاریخی شهر تبریز است که در محلهٔ سرخاب قرار دارد.
◀️بیش از ۴۰۰ شاعر، عارف و رجال نامی ایران و کشورهای منطقه از ۸۰۰ سال پیش به ترتیب از حکیم اسدی طوسی تا استاد شهریار، یکی پس از دیگری در اینجا به خاک سپرده شده‌اند.
◀️ مقبرةالشعرا هم‌اکنون در پیرامون تکیهٔ حیدر در تقاطع خیابان‌های ثقةالاسلام و عارف و در ضلع شرقی بقعه سید حمزه و مقبره قائم مقام و ملاباشی قرار دارد.
◀️این اثر در تاریخ ۱۸ اسفند ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۵۱۹۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
◀️کوی‌ها و محله‌های قدیمی تبریز از دیرباز محل و ماوایی برای سالكان و شاعران نام‌آور بوده است و تبریز به خاطر جای دادن عارفان و شاعران صاحب‌نام در دل خود، جایگاه ویژه‌ای را در بین شهر‌های دیگر کشورمان داراست.
◀️هر چند برخی از آنان تبریزی یا آذربایجانی‌الاصل نبوده‌اند اما با این‌حال هر کدام به علتی به تبریز گذری داشته و به مرور زمان شیفتهٔ آن شده و در این مکان ساکن و طبق وصیّت‌شان در تبریز به خاک سپرده شده‌اند.
◀️کویِ سرخاب تبریز به جهت انتساب به شاعران نامی، ارج و قرب بسیاری در بین مردم داشته است به طوری که زندگی در آن و حتی دفن‌شدن در این کوی معروف، آرزوی بسیاری از بزرگان محسوب می‌شد.
◀️وجود اماکن، بناها، تکیه‌ها و مقابر معروفی چون ربع رشیدی، تکیه حیدر، بقعه عون بن علی، بقعه سید حمزه، صاحب الامر و سید ابراهیم یا حظیره بابا حسن، حظیره بابا مزید و مقبرةالشعرا به تقدس و معروفيت آن افزوده است.
◀️از مقبرةالشعرا یا آرامگاه شاعران در سرخاب تبریز تا قبل از قرن هشتم نامی برده نشده است. قدیمی‌ترین کتبی که نام مقبرة‌الشعرای تبریز را به صراحت نوشته است، تاریخ گزیده و نزهة‌ القلوب حمدالله مستوفی است که در سال های ۷۳۰ و ۷۴۰ هجری قمری تألیف شده است.
◀️ باید گفت که نام مقبرة الشعرا سرخاب ظاهرا پس از دفن شاعران معروف قرن ششم مانند خاقانی و ظهير و شاعرانی که بعد از آنها در آنجا دفن شده‌اند در کتب تاریخ و تذکره آمده و رفته رفته معروفیت یافته است.
◀️ شهر تبریز پس از آنکه در قرن ششم مرکز حکومت اتابکان آذربایجان شد، پناهگاه شاعرانی که زندگی آرام و آسوده‌ای را دور از جنگ و نزاع می‌جستند گردید، خاقانی و ابو‌العلا از شروان و گنجه، ظهير فاریابی و شاهپور نیشابوری از خراسان به تبریز آمدند و در این شهر ساکن شدند و پس از مرگ، یکایک آنان در حظیره مخصوصی دفن شدند که این حظیره را در تاریخ و تذکره‌ها به عنوان مقبرة‌الشعرا یاد کرده‌اند.
◀️شاعران دیگری نیز از عهد ایلخانیان تا ایلکانیان و دوره آق‌قویونلو در تبریز بودند و یا از نقاط دیگر به تبریز آمده و در این شهر در گذشته‌اند که غالبا در همین حظیره و در جوار خاقانی مدفون هستند.
◀️مقبرة‌الشعرا قبلا با نام‌های حظيرة‌الشعرا، حظيرة القضاة، قبرستان سرخاب معروف و مشهور بوده است اما متأسفانه گذشت روزگاران و مهم تر از آن حوادث طبیعی چون سیل و زلزله، شکل ظاهری آن را از بین برده و آثاری از مقابر این بزرگان بر جای نمانده است.
◀️چنانچه طباطبایی صاحب کتاب اولاد اطهار که در سال ۱۲۹۴ هجری قمری تألیف شده، نوشته است که به علت زلزله های بسیار مخصوصا زلزله سال ۱۱۹۳ و بعد از آن در سال ۱۹۹۴ آثاری از آن به جای نمانده است.
◀️ مرحوم استاد عزیز دولت آبادی در مقاله زلزله های تبریز درباره مزارهای مقبرة الشعرا نوشته اند: «با کمال تأسف از مزارات شهریاران شعر و ادب فارسی مثل خاقانی شروانی، اسدی طوسی، ظهير فاریابی، مجير الدین بیلقانی، حكيم قطران تبریزی، شاهپور بن محمد اشهری سبزواری، خواجه همام تبریزی و… کوچکترین نشانه و اثری نمی یابید.»
◀️عظمت و تقدس خاک سرخاب به جهت عارفان و شاعرانی که در آن مدفون هستند و نام ظاهری مقبرة‌الشعرا که اثری از وجود خارجی آن نبود، جرقه ای بود برای ساخت بنای یاد‌بود این شاعران و عارفان سترگ.
◀️در شهریور ماه ۱۳۵۰ هجری شمسی آگهی دعوت به مسابقه طرح یادبود مقبرة الشعرا به روزنامه های کیهان و اطلاعات و مجله یغما فرستاده شد و پس از طی مراحل اداری بالاخره طرح پیشنهادی آقای مهندس غلامرضا فرزانمهر انتخاب و عملیات عمرانی آن آغاز گردید.